Tên di sản : Lăng Miếu Triệu Tường

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : 35/2007/QĐ – BVHTT

Giới thiệu

Lăng Triệu Tường:

Hay còn gọi là Lăng Trường Nguyên (dòng suối vĩnh cửu do Gia Long đặt). Lăng được xây dựng trên một cánh đồng bằng phẳng cũng thuộc làng Gia Miêu nằm sát đường lộ 7 đi Thạch Thành. Toàn bộ khu vực Lăng Triệu Tường bị phá bỏ hoàn toàn vào năm 1975 chỉ còn lại nền móng.

Lăng Triệu Tường là một tòa thành, bao quanh thành có hào nước, có cầu gạch bắc qua, lại còn có hai lớp lũy bao bọc (bức lũy ngoài xây dựng năm Minh Mạn thứ XVI (1835), có bốn cửa trổ theo bốn phương: ở cửa có một vọng lâu. Lũy trong xây dựng năm 1834, có ba cửa Đông – Tây – Nam. Nguyên miếu nằm ở trung tâm xây dựng năm Gia Long thứ hai (1804) và trùng tu năm Minh Mạng thứ nhất (1820). Gian chính giữa để thờ Nguyễn Kim. Trang trí và sắp đặt trong Nguyên miếu như sau:

Trước các bài vị có kê hai cái sập chạm rồng. Bên trái và bên phải là hai rương quần áo thờ. Mỗi lần vua về Nguyên Miếu đều cúng tế theo đúng mọi lễ ghi quy định. Người ta trải lên bức sập trong cùng miếu một chiếc chiếu hoa. Trên chiếu lại trải các thảm và gối, một bộ đũa ăn cơm, một bộ đồ uống rượu, một bộ đồ chè và những cây đèn thiếc. Trên cái sập thứ 2 cũng trải chiếu, trên có một cái kỷ thấp sơn son để bày các món ăn. Rồi tiếp đến là hai bàn thờ, khoảng giữa hai bàn thờ là những cái bàn để dâng bò, dê, lợn, lợn cúng tế. Khi nào vua đến cúng bái thì trải một cái chiếu trước bàn thờ ngoài. Hàng năm đến các ngày khánh tiết, các quan tỉnh và các quan coi lăng lại tổ chức cúng tế ở các lăng miếu nhà vua ở Huế. Lại cũng phải chuẩn bị đủ mọi nghi thức.

Gian bên phải của Nguyên mMiếu là thờ Nguyễn Hoàng con thứ hai của Nguyễn Kim. Ở lăng Triệu Tường bài vị của ông được đặt trong một cái khám trang trọng có ghi tước hiệu như sau: “Thái Tổ Triệu cơ Thủy Thống, khâm minh, cung úy, cần nghĩa, đặc lý, hiển ứng, chiêu hựu, diêu linh, gia dũ hoàng đế (gọi tắt là Thái tổ, Hoàng đế, gia cũ).

Miếu Trừng Quốc công:

Sách Đại Nam Nhất thống chí chép: “Miếu Trừng Quốc Công ở phía tả Nguyên Miếu, miếu chính và miếu trước đều ba gian. Gian chính giữa thờ Trừng Quốc Công, hướng về nam, gian bên tả thờ Lý Nhân Công (tức Nguyễn Văn Lang) thân phụ Nguyễn Hoàng Dụ, hướng về Tây, hàng năm các tiết đều theo lệ thờ ở Nguyên Miếu”.

Miếu được xây dựng năm Gia Long thứ 3 (1804) và trùng tu năm Minh Mạng (1820). Tại gian giữa trên bài vị của ông ghi: “Hiệp mưu, đồng đức, tá lý, hiệu trung, công thần, đặc tấn, phục quốc, thượng tướng quân, đô đốc phủ, tả đô đốc, thái tử, tả tướng, thái phó, Trừng Quốc Công”. Tạm dịch: Lấy lời khuyên răn để giúp đỡ, tập trung mọi phẩm chất, vận dụng mọi lý luận để phò tá, nêu gương trung thành người bầy tôi đầy tài năng, được đặc cách vinh danh là trụ cột của quốc gia, nguyên soái tối cao, tả tướng quân, thượng thư Bộ nội vụ, Tả thừa tướng, thái phó Trừng Quốc Công.

Gian bên trái là bàn thờ Lỵ nhân công tức là Nguyễn Văn Lang, bài vị có ghi: “Hữu tướng, tự oai hộ quốc, dũ phúc, ăn hậu, tán tự, triệu hưng, bậc thế, khuông lời, hỉ tải, tài đức, anh hùng, dung lược, nghĩa tín, cương nghị, trung nghĩa, tứ dũng, đức danh hùng oai, nghiêm dực cung võ, thụy nhơn, trực Lý Nhân Công”. Tạm dịch: Hữu thừa tướng dùng oai quyền phù tá bảo vệ Tổ Quốc, phúc trạch dồi dào, ban ơn hậu hỷ, giúp việc trị nước đúng là dòng dõi thế gia đã đóng góp công lao xây dựng triều đình, đầy tài trí và đạo đức, anh hùng dũng lược, tín nghĩa, cương nghị, trung thành, can đảm và khôn ngoan, danh tiếng không ai sánh bằng, khỏe mạnh oai phong, điềm đạm cảnh giác, có tài thao lược.

Theo sách “Đại Nam nhất thống chí” thì Triệu Tường có chu vi là 182 trượng, mở ba cửa hào, hào rộng hai trượng và xây đắp từ năm Minh Mạng thứ XVI.

Hiện vật trong di tích:

Khu di tích Quốc Miếu nhà Nguyễn là một di tích lớn cả về quy mô kiến trúc và giá trị khoa học, nghệ thuật.

Các tài liệu có nói nhiều đến những hiện vật quý giá của khu di tích này. Nhưng do những nguyên nhân khách quan và chủ quan nên những hiện vật này bị thất lạc và mất mát hầu như gần hết. Hiện tại di tích (chủ yếu là khu vực đình Gia Miêu) còn có một số hiện vật bằng đá có giá trị về mỹ thuật.

1 tấm bia được khắc và dựng dưới thời vua Tự Đức năm thứ 3 (1823).

2 bệ đá có chiều dài 1m20, rộng 0,80m. Hai bế đá này được chạm trổ hình rồng nổi và những đường viền lá cúc cách điệu.

1 bát hương đá loại lớn.

Ngoài ra còn một số đồ thờ khác bằng gỗ nhưng đã bị mục nát.